Kwenguva refu, kwave kune ngano inopfuurira inotaura izvozvo hove dzine ndangariro yakaipa. Iyi ngano yakakurudzirwa netsika dzakakurumbira uye cinema, asi zvidzidzo zvesainzi zvakawanda zvakaratidza zvinopesana: hove dzine zvakawanda zvekupa maererano ne ndangariro nenjere kupfuura zvinotendwa nevakawanda. Kuongorora kwakasiyana-siyana kwakaitwa mumakore achangopfuura kwakapa uchapupu hwakasimba izvo zvinosimbisa kuti mhuka dzemumvura idzi dzine kugona kunoshamisa kwekuziva, zvakatokura kupfuura zvingafungwa nevanhu vakawanda.
Muchikamu chino, tichanyatsoongorora tsvagiridzo yazvino uye zvainotiudza nezve hove ndangariro, debunk ngano dzakatenderedza musoro uyu, uye tsanangura kuti zvisikwa zvidiki izvi zvinoshandisa sei memory kurarama uye kubudirira munzvimbo dzavo dzechisikigo.
Iyo 30-yechipiri ngano: Inobvepi?
Kutenda kuti hove dzine ndangariro dzemasekonzi makumi matatu chete ndiyo imwe yepfungwa dzakadzika midzi mutsika dzakakurumbira. Ngano iyi yakapfuuridzirwa nevatambi vemifananidzo vakaita saDory, hove yeblue tang yemubhaisikopo Kutsvaga Nemo, uyo anotambura nekufungidzirwa kuti "kurasikirwa kwendangariro kwenguva pfupi." Zvisinei, chokwadi chakasiyana zvikuru. Sangano resainzi rakaratidza kuti hove hadzina kurangarira chete, asi kuti dzinogona kugara mazuva, mavhiki uye kunyange mwedzi. Saka kutenda kwenhema uku kunobvepi?
Dzimwe nyanzvi dzinodavira kuti ngano yacho ingadai yakatanga sejee kana kuti somugumisiro wokushambadzira kwekare uko kwakashandisa iyi pfungwa zvisina kufanira. Zvisinei nekushaikwa kwerutsigiro rwesainzi, yakaramba ichienderera kwemakumi emakore nekuda kwekugamuchirwa kwayo mune yakakurumbira pfungwa nevaraidzo.
Hove ndangariro: Sayenzi inoti chii?
Ongororo dzakasiyana-siyana dzakaratidza kuti hove dzinokwanisa kurangarira ruzivo rwakakosha kwenguva yakareba kupfuura yakapihwa masekonzi makumi matatu. Semuenzaniso, tsvagiridzo yakadai seyakaitwa nemasayendisiti eAustralia kubva ku Charles Sturt University ratidza kuti dzimwe hove dzinogona kurangarira zvikara zvadzo kusvikira gore rimwe pashure pokusangana kunokatyamadza. Mune chimwe chidzidzo, maCichlids emuAfrica, akakurumbira emhando yemvura, akadzidziswa kubatanidza nzvimbo yetangi yavo nemubairo wekudya. Zvinoshamisa, mushure mekuzorora kwe 12 mazuva, hove dzakanga dzichiri kuyeuka nzvimbo yomubayiro.
Pamusoro pekurangarira nzvimbo, hove dzinokwanisawo kuita yakaoma ndangariro mabasa. Kuedza kwakaitwa neYunivhesiti yePlymouth kwakaratidza kuti hove dzaigona kudzidza nekurangarira kushanda kwehurongwa hwakafanana ne Skinner bhokisi, kuratidza kufarira nzvimbo dzine chekuita nemibairo kunyangwe mushure menguva refu.
Nei hove dzichida kuyeuka zvakanaka?
Muchisiko, ndangariro yakanaka inogona kureva musiyano pakati poupenyu norufu. Kune hove dzinogara munzvimbo dzemusango, kuyeuka kwekuwana chikafu uye nzira yekudzivirira nayo zvikara zvakakosha. Avo vanokwanisa kubatanidza dzimwe nzvimbo nezvokudya zvakawanda kana kuziva nzvimbo dzine ngozi vane a kukosha kwekushanduka-shanduka pane vasingagoni kuzviita.
Muenzaniso wakajeka weizvi maitiro ehove dzakapukunyuka kubva muzviredzo. Zvidzidzo zvakaratidza kuti hove idzi dzinorangarira chiitiko ichi uye dzinodzivisa kutora imwe chirauro kwemwedzi, iyo inoratidza kushandiswa kwakajeka kwekuyeuka kwenguva refu kuti ive nechokwadi chekupona kwayo.
Hungwaru hwehove
Memory handiyo yega inokatyamadza yehove cognition. Mhuka idzi zvakare dzinoratidza maitiro anoratidza mwero unoshamisa we njere. Vanokwanisa kudzidza hunyanzvi hutsva, kuenderana nekuchinja nharaunda uye kunyange kuratidza maitiro akaomarara evanhu.
Somuenzaniso, tsvakurudzo yemisi ichangobva kupfuura iyi yakawana kuti dzimwe hove dzinogona kuziva maumbirwo, mavara, manzwi, uye kunyange zviso zvevanodzitarisira. Pamusoro pezvo, iwo akanakisa kugadzirisa matambudziko, anokwanisa kudzidza kutiza kubva kunetiweki, kufambisa mazes, uye kuita mabasa anoda ndangariro uye kuronga.
Ngano maringe nechokwadi: zvinokanganisa sei hove dziri muusungwa
Ngano yokuti hove dzine ndangariro dzisina kunaka dzakakanganisa mabatirwo adzinoitwa muusungwa. Vanhu vazhinji vanofungidzira kuti nekuda kwekufungirwa kwavo kushaya ndangariro, hove hadzitamburi nekuvharirwa mumvura diki pasina kukurudzirwa. Zvisinei, zvidzidzo zvakaratidza kuti hove dzakatapwa dzinogona kukura maitiro asina kujairika kana vasina kupihwa nharaunda yakafumiswa inovabvumira kushandisa hunyanzvi hwavo hwekuziva.
Kuvapa nharaunda yakasiyana-siyana, ine zvinhu zvinovabvumira kuongorora, kuvanza uye kutsvaga chikafu, kwete chete kunatsiridza kugara kwavo zvakanaka, asiwo kunomutsa uropi hwavo uye kunovabatsira kukudziridza ndangariro nenjere.
Zvidzidzo kuvanhu
Kudzidza ndangariro dzehove hakungoshandure maonero atinoita mhuka idzi, asiwo zvine zvazvinoreva kuvanhu. Maererano nemusayendisiti Kevin Warburton, maitiro ehove anogona kupa ruzivo rwakakosha pamusoro pekuziva kwedu uye ndangariro. Nekuongorora kuti hove dzinorangarira sei nekuita sarudzo, tinogona kudzidza zvakawanda nezvemaitiro e kudzidza uye ndangariro in general
Hove hadzisi zvisikwa zvemumvura chete. Kugona kwavo kurangarira, kudzidza uye kugadzirisa kunoratidza kuti imhuka dzakaoma uye dzakangwara dzinofanirwa kuyemurwa nekuremekedzwa.